Osteopatia jest dziedziną zaliczaną do medycyny niekonwencjonalnej. Charakteryzuje się na holistycznym podejściem do pacjenta. Oznacza to, że zarówno diagnoza jak i terapia obejmują całe ciało człowieka, z jego sferą psychiczną i duchową włącznie. W medycynie niekonwencjonalnej istnieje założenie, że wspomniane wyżej obszary są od siebie ściśle zależne. Zatem procesy chorobowe zachodzące w organizmie w jednym z obszarów również wpływają na pozostałe.
Słowo osteopatia pochodzi od słowa osteon (grec) czyli kość, oraz słowa patos (grec) czyli określenia oznaczającego wzbudzenie sympatii, emocji, współczucia (1).
Twórcą osteopatii jest Andrew Taylor Still ur 6 sierpnia 1828r. Już jako dziecko interesował sie przyrodą i tym co ma związek ze zdrowiem człowieka. Jako lekarz wykorzystywał analogię zależności współżycia społecznego, gdzie słabość jednej jednostki oznaczała osłabienie całej grupy do człowieka, u którego osłabienie i dysfunkcja jednego narządu czy części ciała ma wpływ na kondycje całego organizmu (1). Będąc lekarzem w drugiej połowie XIX wieku zainteresował się spirytyzmem i magnetyzmem. Zaczął upatrywać możliwości dla samorozwoju w środowiskach naturopatów, kręgarzy i uzdrowicieli, zgłębiając wiedzę alternatywnych metod leczenia (1). Still przez wiele lat doskonalił swój warsztat korzystając z różnych metod terapii. W 1892 r. założył pierwszą osteopatyczna uczelnię wyższą American School of Osteopathy w Kirksville. W tamtym okresie techniki nauczane nosiły nazwę metody trakcji. Większość z nich została z biegiem czasu nazwana technikami napięć więzadłowo – stawowych lub rozluźniania mięśniowo – powięziowego. Z początkiem XXw. prawie wszystkie techniki zostały zastąpione metodami bezpośrednimi, głównie HVLA (high velocity – low amplitude), tzn duża prędkość – mała amplituda. Metoda powszechnie znana jako „nastawianie”.
Uczeń Stilla, William G. Sutherland, D.O., pod koniec la 30-tych XX wieku zaprezentował jako pierwszy osteopatie czaszkowo – krzyżową, która jest integralną częścią osteopatii (2).
W 1897 American School of Osteopathy założyła Amerykańskie Towarzystwo Osteopatii a Still założył Kirksville College, do dziś największ ośrodek badań naukowych i edukacji osteopatycznej w Ameryce (1). W Europie pierwszą szkołą była Brytyjska Szkoła Osteopatii w Londynie założona przez ucznia Stilla Jamesa Martina Littlejohna. W Europie powstały również szkoły w Belgii, Niemczech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Portugalii, Austrii, Francji, Włoszech. W Polsce pierwsze szkolenia osteopatyczne rozpoczęły się w 2003 r. Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna powołała w roku 2013 Wydział Medycyny Osteopatycznej. W 2005 roku powstało Polskie Towarzystwo Osteopatyczne (3).
Dziedziny jak osteopatia czy chiropraktyka wyodrębniły się i zostały formalnie utworzone w ostatnich latach. Jednak rozwinęły na podwalinach medycyny ludowej na przestrzenie kilku tysięcy lat. W medycynie chińskiej masaż z rękoczynami był stosowany równolegle z całym wachlarzem innych metod leczenia jak akupunktura, ziołolecznictwo czy chi gong, w celu przywrócenia równowagi w zdrowiu człowieka. Nie ma jednak na ten temat wielu dowodów, oprócz tych zachowanych w rękopisach klasztornych z terenu Chin, Mongolii, Indii, Egiptu, z okresu około 5000 lat temu. Liczne wzmianki o medycynie manualnej pochodzą z dzieł Hipokratesa, żyjącego na przełomie IV-V w. p.n.e. w 1000 roku Avicen z Bagdady opublikował pracę naukową „Quanun”, w którym opisane są liczne manipulacje (4). Świadczy to o tym, że obecnie znana nam medycyna manualna ma korzenie sięgające daleko wstecz do czasów bardzo odległych. Fakt, że przetrwała i ewaluowała, obecnie jako doskonalsza dyscyplina paramedyczna, świadczy o jej skuteczności i uniwersalności, przynosząca wspaniałe rezultaty lecznicze.
W Polsce nurt lekarski sięga początków XX w. Znane są publikacje dr Olgierda Krukowskiego „Kręgarstwo jako nowa metoda leczenia” i autorstwa księdza M. Pawłowskiego „Kręgarstwo czyli sztuka nastawiania nadwichniętych kręgów jako jako zasadniczej przyczyny chorób. O. Kurowski w swojej przedmowie wyjaśnia, że „nauka o kręgarstwie powstała jako protest przeciwko zbędnemu wprowadzaniu lekarstw i jako dobitne podkreślenie odpornościowych sił samego ustroju” (5). Powszechnie znane metody kręgarskie ukształtowane na gruncie medycyny ludowej do złudzenia przypominają te, które kojarzą się z klasyczna osteopatią.
W Polsce osteopatia jest zawodem ujętym w Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Klasyfikacja wydana jest rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania z dnia 1 sierpnia 2014 roku.
Zawód osteopata posiada kod 323010. Według zadań określonych przez ustawodawcę osteopatia zajmuje się leczeniem dysfunkcji i schorzeń narządu ruchu za pomocą własnych rąk, wykonując techniki rozluźniające oraz stymulujące tkanki miękkie, nerwy i stawy oraz wszystkie układy, usuwa napięcie z tkanki łącznej. Poprawia krążenie płynów, oddychanie oraz przepływ informacji w układzie nerwowym, wzmacnia siły obronne i przyspiesza proces regeneracji organizmu (6). Na początku lat dwutysięcznych osteopatia zaczęła się również wkradać w siatkę dydaktyczną uczelni wyższych jako przedmiot o nazwie terapia manualna.
Osteopatia i chiropraktyka mają ze sobą wiele wspólnego. Posiadają techniki diagnostyczne i lecznicze, bazują na wieloletnich badaniach, obejmują obszarem swojego oddziaływania nie tylko narząd ruchu, wpływają na systemy psycho- somatyczno – trzewne, wpływają na energetykę człowieka. Jednak należy przyznać, że osteopatia jest nieco głębszą i subtelniejsza sztuką leczenia czy uzdrawiania. Głównie z uwagi na większą ilość obszarów ciała na jakich wykonywane są zabiegi. Osteopatia jako metoda holistyczna zakłada całościowe podejście do człowieka. Skupia w sobie techniki mobilizacji i manipulacji mięśniowo – więzadłowo – powięziowo – stawowych, masażu, technik wisceralnych, terapii czaszkowo – krzyżowej, która pierwotnie była jednym z fundamentów osteopatii.
Jako dyscyplina kompletna zawiera sposoby diagnozy: wywiad, obserwacja, badanie palpacyjne, oraz sposoby terapii: masaż, manualne mobilizacje stawów obwodowych i kręgosłupa, terapia narządów wewnętrznych. Uzdrowiciele reprezentujący medycynę naturalną, ludową wpływają na siły witalne organizmu poprzez świadome oddziaływanie na ciało pacjenta poprzez te właśnie siły. Nazywane są różnie, jako siły witalne krążące pod postacią fluidu, energia życiowa, Qi, prana, których zaburzone krążenie jest równoznaczne z choroba lub niedomaganiem. Zależności psycho – somatyczne, w których stan psychiczny ma odbicie w stanie obszarów narządu ruchu i odwrotnie oraz somato – trzewnwe gdzie reakcja odruchowa jest przeniesiona z układu ruchu na trzewia i odwrotnie (3).
Osteopatia wyodrębniła cztery podstawowe zasady:
1.Ciało jest jednością.
2.Budowa ciała oraz procesy, które w nim zachodzą są zależne, na wszystkich trzech płaszczyznach: strukturalnej, psychicznej i duchowej.
3.Organizm ludzki posiada własne mechanizmy prowadzące do autoregulacji i samoleczenia.
4.Wszystkie procesy lecznicze wynikają z tych zasad.
W dobie dzisiejszych czasów osteopatia i chiropraktyka zdobywa dużą popularność. Masażyści, fizjoterapeuci, naturoterapeuci, lekarze, maja dostęp do różnego rodzaju szkoleń z zakresu osteopatii. Świadomość o procesach życiowych i ich zależnościach z otaczającym środowiskiem jest na coraz wyższym poziomie i zatacza szersze kręgi.
Leczymy człowieka, nie chorobę. Zachodni model leczenia kłuci się z tym, który prezentuje osteopatia, bliższa modelowi wschodniemu i holistycznemu. Dąży do usunięcia przyczyny choroby, która już jest albo zaczyna się rozwijać i znalezienia drogi do poprawy zdrowia oraz jakości życia. Jeżeli ciało jest zdrowe, to jego wszystkie struktury spełniają swoją rolę. Znając budowę struktury, np.: mięśnia, stawu, czy całej okolicy, możemy stwierdzić jaką pełni funkcję ruchową, wykryć zaburzenia i jego następstwa.
Obecnie chiropraktyk i osteopata bada i leczy używając specyficznych dla siebie narzędzi w postaci wywiadu, testów, obserwacji, nasłuchu, palpacji. Balansuje na granicy medycyny allopatycznej i niekonwencjonalnej. Czerpie z nauk o fizjologii, anatomii, psychologii, nauk przyrodniczych ale również z naturoterapii, medycyny ludowej, bioterapii, masażu.
W ramach szkolenia słuchacz zdobywa lub pogłębia wiedzę z anatomii, fizjologii, biomechaniki, osteopatycznych technik terapii manualnej kręgosłupa i stawów obwodowych, medycyny energetycznej. Poznaje zasady leczenia dysfunkcji stawów, narządów wewnętrznych, układu nerwowego. Uczy się używać we właściwy i bezpieczny sposób technik, które nie wywołują skutków ubocznych. Stanowi wraz z terapią ruchowa podstawowa metodę leczenia narządu ruchu i dolegliwości psycho – somatycznych.
Bibliografia:
1. Techniki osteopatyczne Tom 1 wydanie 3 uzupełnione Torsten Liem, Tobias K. Dobler; Christian Fossum rozdz.1; red. Marek Mularczyk; wyd. Elsevier U&P; Wrocław 2011
2. Napięcia więzadłowo – stawowe. Osteopatyczne techniki manipulacyjne Conrad A. Speece D.O., William Thomas Crow D.O., Steven L. Simmons D.O. wyd. Galaktyka Łódź 2009
3. Powięź bez tajemnic. Czym jest i jakie jest jej znaczenie. Dawid Lesondak
wyd. Galaktyka Łódź 2017
4. Kręgosłup badanie manualne i mobilizacja Freddy M. Kaltenborn wyd. Wydawnictwo Rolewski Nowa Wieś 1997
5. Kręgarstwo jako nowa metoda leczenia o. Kurowski wyd. Polska Drukarnia LUX Wilno 1926
6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania z dnia 1 sierpnia 2014 roku.
